In het basisonderwijs is een methode ontwikkeld om gedragsstijlen tussen kinderen bespreekbaar te maken en daarmee aan de slag te gaan. Deze methode luistert naar de naam Kanjertraining en traint leerkrachten om ‘kanjergedrag’ in de klas te stimuleren. Dat gaat verder dan alleen het aanpakken van pestgedrag. In de kern draait kanjergedrag om vertrouwen, wederzijds respect en rollen die leerlingen aannemen bij stressvolle momenten in groepsprocessen. In de afgelopen jaren is de Kanjertraining vanwege zijn effectiviteit door steeds meer scholen omarmd. Leerkrachten die de kanjercursus op hun cv kunnen vermelden hebben bovendien een streepje voor.
Kleuren en petten
In de praktijk werkt het zo: aan verschillende gedragsstijlen worden kleuren toegekend. Uitgangspunt is de witte pet: dan ben je jezelf, een kanjer. Dat betekent dat mensen je vertrouwen en jij zelf vertrouwen kunt geven aan ander. De witte pet is het ‘goede voorbeeld’ en kan gecombineerd worden met andere kleuren om zo een positieve gedragsstijl aan te geven. Wanneer de witte pet (vertrouwen, respect) gaat ontbreken, slaan de positieve aspecten van een gedragsstijl om in negatieve.
Combinaties van stijlen (kleuren) zijn mogelijk. Je kunt jezelf zijn in combinatie met de zwarte pet. Dan reageer je op een stoere manier. Je vertoont leiderschapsgedrag. Je kunt je grenzen aangeven. Je durft plannetjes te maken en bent ondernemend. Zolang naast de zwarte pet ook de witte pet van het vertrouwen aanwezig is, zullen deze kinderen zich op een hele positieve en krachtige wijze gedragen. Zo kun je ook de rode pet dragen, dan staan levenslust, humor, optimisme en relativeren centraal in het gedragsrepertoire. Bij de gele pet ben je vriendelijk, bescheiden en aardig. Zolang naast de gele pet ook de witte pet van het vertrouwen aanwezig is, zullen deze kinderen op een hele positieve en rustige manier weten te reageren. Deze en meer voorbeelden zijn ook te lezen op de website van de Kanjertraining.
Interne communicatie
De kleurenleer van de Kanjertraining doet denken aan een combinatie van de ‘Veranderkleuren van Leon de Caluwé voor veranderprocessen’ en de ‘persoonlijkheidsprofielen van DISC’. Deze inzichten zijn een ‘big hit’ bij managers die streven naar persoonlijke effectiviteit bij organisatieveranderingen en interne communicatie. De psychologische principes van de Kanjertraining zijn misschien niet nieuw. Toch is het verfrissend om eens kennis te maken met deze methode. Op zijn best zijn modellen waardevolle instrumenten die vernuftige wetenschap toegankelijk kunnen maken voor breed publiek. Iedereen moet het snappen. De Kanjertraining zit zo in elkaar dat ook kinderen het kunnen begrijpen. Voor mij is dat een opsteker. Hoe minder uitleg nodig is, hoe beter. Less is more. Maar dat betekent niet dat je na één middagje Kanjertraining een cultuurverandering realiseert. Wil het beklijven, dan is oefening regelmatig nodig. Het vraagt langdurig commitment van heel de school. Dat geldt net zo voor organisaties en hun inspanningen om de “interne communicatie te stroomlijnen”. De immer weerbarstige samenwerking op de werkvloer kan worden verklaard door middel van psychologische inzichten. De stap daarna is cruciaal. Worden medewerkers oprecht en interactief betrokken in een verbetertraject, of krijgen zij al snel het idee dat de zoveelste ‘hippe’ methode over hen heen wordt uitgestort? Met andere woorden: draait het om vertrouwen, of gooi je daar met de pet naar?
Geef een antwoord