Niet de minste deskundigen op gebied van communicatie zeggen dat hun vak ‘de regie’ kwijt is. Klassieke psychologische modellen die inzetten op kennis, houding en gedrag werken tegenwoordig niet meer. Het besef dat er nieuwe benaderingen nodig zijn om mensen te betrekken en te bewegen lijkt springlevend, maar communicatiefuncties worden overal wegbezuinigd. Is het communicatievak…. dood?
Zou 2012, onheilsprofetieën indachtig, werkelijk het einde van de wereld betekenen voor communicatie? Niets is minder waar. We leven in interessante tijden en ‘de communicatie’ mag zelf uitleggen waar het aan ligt én perspectief geven. Dat gebeurde bijvoorbeeld tijdens het seminar Let’s Interact dat onlangs werd georganiseerd door Hogeschool Utrecht en communicatievereniging Logeion. Volgens hoogleraar Hedwig te Molder lukt het de wetenschap zich tegenwoordig maar moeizaam om zich te profileren: “Iedereen heeft spreekrecht, want wetenschap is ook maar een mening”. Suggesties om opnieuw aansluiting te vinden, zijn te “leren luisteren” volgens hoogleraar Noelle Aarts en de “buitenwereld naar binnen halen”, aldus hoogleraar Cees van Woerkum. Waardevolle aanbevelingen. Maar daarmee is de positie van de communicatieprofessional nog niet meteen verzekerd. De meerwaarde van communicatie in een organisatie is soms al lastig te bewijzen, de economische crisis en de invloed van marketeers doen er nog een schepje bovenop.
En dan nog iets. Iedereen communiceert. Met alles en met iedereen. Smartphonegebruikers zijn de sluipschutters van de burgerjournalistiek. Eén tweet van een onbekende kan snel en doeltreffend maatschappelijke actie teweegbrengen. Daar sta je dan met je loeidure politiek correcte campagne om slechts de houding van je doelgroep te bewerken. We leven in andere tijden. Iedereen is minstens zelfverklaard communicatiedeskundige en daar zit volgens mij de crux. Als iedereen deskundig is, is niemand het meer. Wanneer iedereen door elkaar heen schreeuwt, valt er weinig meer te verstaan. Dus, als je klant zich graag laat verleiden door door die te snelle verkooppraatjes, laat hem. Snijdt hij zich in zijn vingers, dan verdiende hij dat. ‘When you pay peanuts, you get monkey’. De communicatieadviseur van de toekomst is in staat om de communicatiespiraal te doorbreken met geloofwaardigheid. Hij moet zijn kop boven het maaiveld durven uitsteken, visie hebben en tegelijk een alleskunner én specialist zijn. Ons spreekrecht waar Te Molder over sprak, zal niet in de laatste plaats moeten blijken uit onze accountability. ‘Show, don’t tell’ houden we onze klanten al voor. Dat is minstens van toepassing op onszelf.
De eerdergenoemde hoogleraren geven een haarscherpe analyse vanuit de communicatiewetenschap. De hogescholen en de beroepsvereniging zijn aan zet om hiermee de vertaalslag te maken naar het onderwijs én de communicatiepraktijk. De hete adem van marketeers in onze nek is goed om scherp te blijven, maar laten we het hoofd koel houden. Een gewaardeerd oud-collega van me zou Frank Zappa waarschijnlijk parafraseren om de ‘werkelijke’ positie van communicatie te duiden: “No, communication isn’t dead, it just smells funny”.
Geef een antwoord